W ostatnich dniach organizacje sternicze Koalicji Ratujmy Rzeki intensywnie pracowały nad apelem w sprawie projektu budżetu na nowy 2024 rok, który został przesłany do odpowiednich ministerstw oraz komisji sejmowych. Poniżej prezentujemy treść listu.

Szanowni Państwo,

Polityka PiS dotycząca wody była dewastująca dla zasobów wodnych kraju i wielokrotnie przez Koalicję Ratujmy Rzeki krytykowana. Gospodarowanie wodą tonie lanie betonu do rzek i budowa autostrad wodnych. Negatywne skutki takiego technokratycznego podejścia były i są widoczne po katastrofie na Odrze w 2022 r. Koalicja 15 października deklarowała radykalną zmianę tej polityki.

Dokonując świątecznej oceny rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2024 w części dot. gospodarki wodnej byliśmy pełni nadziei, iż będzie on choćby w części odzwierciedleniem obietnic wyborczych i umowy koalicyjnej. Niestety, analiza dostępnych dokumentów i stenogramu posiedzenia Komisji Gospodarki Morskiej Żeglugi Śródlądowej pokazuje, że projekt budżetu nie tylko nie przybliża nas do spełnienia wyborczych obietnic Koalicji 15 października, ale znacząco nas od nich oddala.

Z przyczyn obiektywnych zaplanowane wydatki PGW WP i lista inwestycji w Projekcie budżetu na 2024 rok Ministerstwa Infrastruktury to scheda po ministrze Marku Gróbarczyku i podległych mu ciałach, a nie plany Koalicji. Choć jesteśmy w pełni świadomi uwarunkowań politycznych i presji szybkiego uchwalenia ustawy budżetowej przez Sejm i Senat, apelujemy o modyfikację planowanych wydatków, z zastosowaniem kryterium “Mniej betonu, więcej renaturyzacji”. Apelujemy o natychmiastowe wykreślenie tych inwestycji, które, nie mają obiektywnego uzasadnienia ekonomicznego i społecznego. Tych, których cele to lista życzeń ustępującej władzy, a nie rzeczywista odpowiedź na potrzeby współczesnego społeczeństwa, które obciążają budżet Państwa i generują niepotrzebne koszty. A jednocześnie, wbrew przedwyborczym obietnicom poszczególnych partii koalicyjnych i deklaracjom Premiera składanym w expose – nieodwracalnie dewastującym nasze rzeki. Lista szkodliwych inwestycji, na które zaplanowano w wydatkach budżetu państwa W ROKU 2024 na działalność PGW WP 250 mln zł, jest długa, tu wymieniamy te najbardziej absurdalne, społecznie i środowiskowo szkodliwe, ekonomicznie nieuzasadnione z listy “Dotacja celowa na inwestycje w obszarze gospodarki wodnej” :

1. Stopień wodny Siarzewo na dolnej Wiśle, na liście nazwany propagandowo „Ochrona przed wodami powodziowymi dolnego odcinka Wisły od Włocławka do jej ujścia do Zatoki – stopień wodny poniżej Włocławka” (całkowity koszt 7,6 mld zł, inwestycja nieefektywna ekonomicznie – wg analizy finansowej wykonanej dla Wód Polskich w 2020 r. przy nakładach 4,4 mld strata mierzona IRR wyniosłaby -1,5 mld zł!; nie uzyskano ostatecznej decyzji środowiskowej, a postępowanie odwoławcze trwa 6 lat!);

2. Zbiornik Kąty Myscowa na Wisłoce (wg niezależnych ekspertyz oraz analiz zamówionych przez PGW Wody Polskie – zbiornik nie ma znaczenia przeciwpowodziowego dla doliny Wisłoki, gdyż ochroni mniej osób niż trzeb wysiedlić pod jego budowę, postępowanie w sprawie decyzji środowiskowej toczy się już ponad 10 lat);

3. Ochrona przeciwpowodziowa i osiągnięcie korzystnego bilansu wodnego w rejonie Odry Środkowej – cofka stopnia wodnego Malczyce (kolejna inwestycja dot. stopnia Malczyce, na którym kilkukrotnie przecinano wstęgę z okazji zakończenia budowy, a którego koszt urósł z 0,6 mld zł do 1,4 mld zł, a, kompensacje określone w decyzji środowiskowej nie zostały w pełni wykonane);

4. Odbudowa budowli regulacyjnych na dolnej Wiśle (3 pozycje na liście, w sumie 215 km rzeki, w praktyce oznacza budowę budowli regulacyjnych, nie ma żadnych analiz efektywności ekonomicznej, nie złożono nawet wniosku o decyzję środowiskową, najbardziej optymistyczne prognozy w rządowym dokumencie “Zagospodarowanie dolnej Wisły” wskazują, że transport towarów dolną Wisłą obsłuży co najwyżej 0,4% przeładunków portu Gdańsk);

5. Zbiornik przeciwpowodziowy Kotlarnia na rzece Bierawce (brak dowodów na rzeczywiste znaczenie przeciwpowodziowe, ogromne ryzyko budowy “wylęgarni” złotych alg, bo Bierawka to jeden z najbardziej zasolonych dopływów Odry, a stojąca woda sprzyja zakwitom glonów).

Domagamy się również wstrzymania regulacji Odry finansowanej m.in. z kredytu Banku Światowego (416,1 mln zł) oraz z Banku Rozwoju Rady Europy (375,5 mln zł) i bezzwłocznej rewizji wydatków planowanych w ramach Projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły.

Koalicja Ratujmy Rzeki rekomenduje przyjęcie najbardziej racjonalnego i najprostszego z punktu widzenia umowy koalicyjnej rozwiązania – wykreślenie wszystkich inwestycji ze wspomnianej listy i przeznaczenie części zaoszczędzonych środków na wdrożenie Krajowego Programu Renaturyzacji Wód Powierzchniowych, który został w roku 2020 opracowany na zamówienie PGW WP, ale który nie doczekał się wdrożenia.

W perspektywie zmian budżetu na 2024 r. oraz średnio i długoterminowej deklarujemy współpracę z resortem odpowiedzialnym za gospodarkę wodną w kompleksowej ocenie planowanych działań i wydatków, tak by w dobie zmian klimatu rzeczywiście zapewniały Polkom i Polakom dostęp do czystej wody i minimalizowały negatywne skutki powodzi i susz.

Z poważaniem

w imieniu Koalicji Ratujmy Rzeki:
Fundacja EkoRozwoju – Krzysztof Smolnicki, Prezes;
Fundacja Greenmind – Jacek Engel, Prezes Zarządu;
Fundacja WWF Polska – Piotr Nieznański, Ekspert ds. polityki środowiskowej;
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków – Justyna Choroś, Liderka zespołu zmian systemowych i rzecznictwa;
Sekcja Przyjaciół Raby Koła Raba Polskiego Związku Wędkarskiego – Paweł Augustynek Halny, Przewodniczący;
Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA – Radosław Gawlik, Prezes;
Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Klub Gaja – Jacek Bożek, Prezes;
Towarzystwo na rzecz Ziemi – Karol Ciężak, Członek Zarządu;
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć – Rafał Rykowski, Specjalista ds. komunikacji.

Otrzymują:
Minister Finansów, Pan Andrzej Domański
Minister Infrastruktury, Pan Dariusz Klimczak
Minister Klimatu i Środowiska, Pani Paulina Hennig-Kloska
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury, Pan Arkadiusz Marchewka
Członkinie i Członkowie Komisji Finansów Publicznych z Koalicji 15 Października
Członkinie i Członkowie Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Koalicji 15 Października